આજે સવારે 11 વાગ્યાથી દેશના બજેટની રજૂઆત શરૂ થઈ ગઈ છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે બજેટમાં શિક્ષણ ક્ષેત્ર પર વિશેષ ધ્યાન આપ્યું છે. બજેટ રજૂ કરતાં તેમણે જાહેરાત કરી છે કે સરકાર આગામી નાણાકીય વર્ષમાં નેશનલ ડિજિટલ લાઇબ્રેરી ખોલશે, તેની સાથે શિક્ષકોની તાલીમ માટેની સંસ્થાઓ પણ ખોલવામાં આવશે. આ સાથે સરકાર આદિવાસીઓની શિક્ષણ યોજના પર વિશેષ ધ્યાન આપવા જઈ રહી છે. નાણામંત્રીએ જાહેરાત કરી કે સરકાર નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં આદિવાસીઓ માટે વિશેષ શાળાઓ ખોલશે અને આ માટે સરકારે 15,000 કરોડ રૂપિયાની જોગવાઈ કરી છે.
ગયા વર્ષે 1 લાખ કરોડથી વધુની ફાળવણી કરવામાં આવી હતી
સરકારે બજેટ 2022-23માં શિક્ષણ માટે 1,04,278 કરોડ રૂપિયા ફાળવ્યા હતા. તેના પાછલા વર્ષ એટલે કે નાણાકીય વર્ષ 2021-22ની સરખામણીમાં તેમાં 11,054 કરોડ રૂપિયાનો વધારો થયો છે. નાણાકીય વર્ષ 2021-22 માટે શિક્ષણનું બજેટ 93,223 કરોડ રૂપિયા હતું. ભારત સરકારની નેશનલ હેલ્થ પોલિસી 2020 (NEP) મુજબ, GDP ના 6% સુધી શિક્ષણ પર ખર્ચ કરવાનો છે. ભારતનું શિક્ષણ બજેટ હજુ આ સંખ્યાને સ્પર્શવાનું બાકી છે. જો આપણે છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં શિક્ષણ પર ખર્ચવામાં આવેલા નાણાંની જીડીપી સાથે સરખામણી કરીએ તો જાણવા મળે છે કે 2019-20માં 2.8%, 2020-21માં 3.1% અને 2021-22માં 3.1% શિક્ષણ પાછળ ખર્ચવામાં આવ્યા છે.
નિષ્ણાતોએ બજેટ પહેલા આનો અંદાજ લગાવ્યો હતો
શિક્ષણ સમુદાય લાંબા સમયથી માંગ કરી રહ્યો છે કે શૈક્ષણિક સેવાઓ પર જીએસટીને આગામી 10 વર્ષ માટે પાછો ખેંચી લેવામાં આવે, જેમાં તાલીમ, એડ ટેક, કોચિંગ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. બીજી તરફ, શિક્ષણ જગતનું માનવું છે કે આ સેવાઓ પર જીએસટી વસૂલવાની જરૂર નથી. તેમ છતાં, શિક્ષણ જગતના વધુ સારા ભાગને પૂર્વ માધ્યમિક શિક્ષણમાં સંબોધિત કરવાની જરૂર છે, કારણ કે ત્યાં ભૌતિક માળખાકીય સુવિધાઓ અને પ્રશિક્ષિત માનવ સંસ્થાઓની જરૂર છે. બીજી તરફ, તાજેતરમાં જ આવેલી ભારત સરકારની નવી શિક્ષણ નીતિમાં તેના પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે, પરંતુ નાણાકીય પગલાં હજુ પૂરા થયા નથી. બજેટ-2023થી આ સેક્ટર સાથે દરેકની આશાઓ જોડાયેલી છે. જણાવી દઈએ કે હાલમાં, નિયમિત શિક્ષકોની મૂળભૂત તકનીકી સમજ ઓછી છે, આવી સ્થિતિમાં તેને સુધારવાની જરૂર છે. આ માટે શૈક્ષણિક જગત દ્વારા અલગ ફંડની માંગ કરવામાં આવી રહી છે. બીજી તરફ ઓનલાઈન એજ્યુકેશન અથવા ટ્રેઈનીંગ ઈનિશિએશન પ્લેટફોર્મ અસ્તિત્વમાં છે, જે તેમના માટે અપૂરતું છે.
